Theodoros (aziz)

Thedoros o Studitis Θεόδωρος ο Στουδίτης
St. Theodore of Studion: 11.yüzyıl mozaik, Nea Moni Manastırı, Sakız Adası
Keşiş
Doğum	759
Ölüm	826
Kutsayanlar	Doğu Ortodoks Katolik Kilisesi Doğu Katolik Kiliseleri
Yortu	11 Kasım

Theodoros (Grekçe: Θεόδωρος ο Στουδίτης, Thedoros o Studitis), Bizans Rumu Hristiyan aziz, kilise babası, keşiş ve teolog. Studios Manastırı igumenosu olarak görev yaptığı sırada yazdığı manastır kuralları kölelik karşıtı ilk yazılı kayıt olarak kabul edilmektedir. Bizans manastırcılığının ve Bizans'ta klasik edebi türlerin canlanmasında büyük rol oynamış, ikonoklazma karşı sert görüşleri nedeniyle imparator I. Nikiforos ve V. Leon ile ve dönemin patrikleriyle karşı karşıya gelmiştir.

Hayatı

Theodoros 759 yılında Konstantinopolis’te doğmuştur. Saray bürokrasisinde maliye ile ilgilenen önemli bir memur Photeinos ve Konstantinopolis’li büyük ailelerden gelen Theoktiste’nin en büyük oğludur. Theodoros’un amcası Sakkudion’lu Plato, kendisi imparatorluk maliyesinde önemli bir role sahip memurdu, hayatında büyük bir rol oynamıştır. İmparator IV. Leo’nun 780 yılındaki vefatı ile Bursa’daki Olimpos dağında (Uludağ) 759 yılından beri keşiş olarak yaşamakta olan Plato, Konstantinopolis’e gelerek tüm aileyi şehri terk ederek sessiz ve tecrit edilmiş bir yerde hakiki Hristiyan hayatını yaşamaları konusunda ikna etmiştir. Theodoros, ailesi, kardeşleri ve Plato ile birlikte, oradaki arazilerini dini bir kuruma çevirmek için 781 yılında Bitinya’ya yelken açmışlardır. Burası daha sonra Sakkudion Manastırı olarak bilnecektir. Plato bu yeni yerleşkenin başrahibi olmuş, Theodoros ise onun ‘sağ eli’ olmuştur. İkisi manastırı Büyük Basil’in yazılarına uyarak bir manastıra dönüştürmeye başlamışlardır.

Theodoros 794 yılında Patrik Tarasios tarafından rahiplik almış ve ardından Sakkudion Manastırının başrahibi olmuştur. 797 ya da 798 yılında Bitinya’ya yapılan arap akınında Theodoros ve keşişleri Konstantinopolis’e sığınmışlardır. İmparatoriçe İrini kendisine Konstantinopolis’teki antik Stodios Manastırının başına geçmesini teklif etmiş, kendisi de bunu kabul etmiştir. Ardından Theodoros manastırı yenilemeye başlamış, bir kütüphane ve yazıhane kurmuştur. Daha sonra, Studios komününün başında olduğu ona bağlı manastırlarıyla geniş bir cemaatten oluşan, buna Sakkudion’un da dahil olduğu bir manastır yönetim sistemi kurmuştur.

İmparator V. Leo zamanında Ayasofya’da bir sinod düzenlenmiş ve İkonoklazm tekrar bir dogma olarak kabul edilmiştir. Theodoros sinodun kararlarına itiraz eden mektuplar yazmış ve ayaklanma çağrısında bulunmuştur. Ardından da Metopa’ya, Bitinya’daki Apollonia gölünün doğu kıyısındaki bir kaleye sürgüne gönderilmiştir. Theodoros sürgününün ilk yılında yaygın bir nüfuz kullanmış bunu da çogunlukla büyük bir mektup yazma kampanyası ile yapmıştır. 817 yılında Theodoros Papa I. Paschal’a iki mektup yazmış, bu mektuplar birçok ikona taraftarı başrahip tarafından imzalanmış ve anti-ikonoklastik bir sinodun toplanmasını talep etmiştir. Bunu İskenderiye ve Yeruşalim Patriklarına ve diğer ‘yabancı’ din adamlarına yazılanlar takip etmiştir. Bunun bir sonucu olarak imparator kendisinin en azından bir kez daha kırbaçlanmasını emretmiş, uygulanmasından sonra Theodoros ağır bir biçimde hastalanmıştır. İyileştikten sonra Smyrna’ya (İzmir) taşınmıştır. Ancak 821, V. Leo erken bir biçimde ölmüştür. Ardından Theodoros sürgününden azad edilmiştir. Ölümüne kadar Theodoros ikonların kullanımını destekleyen çok sayıda mektup yazmaya devam etmiş, emperyal ikonoklazmın önemli karşıtlarından birisi olarak tanınmıştır.

Eserleri

Theodoros çok verimli bir yazardır, en önemli eserleri;

• Kateşizmler, keşişler için yazılmış manevi hayatla ilgili çok çeşitli konulardaki koleksiyonları
• Resimlere tapınma konusu ile ilgili polemik söylemleri
• Tanıklığı, hayatının sonunda müridi Naukratios’a yazdırmıştır
• Çok sayıda mektubu, vaazı ve şiirleri, ayrıca annesi ve amcası Oratio’ya yazdığı cenaze konuşmaları

Ayrıca; Studios Manastırı igumenosu olarak görev yaptığı sırada yazdığı manastır kuralları, kölelik karşıtı ilk yazılı kayıt olarak kabul edilmektedir.

Kaynakça

• Ostrogorsky, Georg (2015), Bizans Devleti Tarihi, Fikret Işıltan, çev. (8 bas.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, ISBN 9789751603487